هورمون TSH یا Thyroid Stimulating Hormone که یک هورمون تحریکی تیروئید می باشد از غده هیپوفیز در مغز آزاد می شود و روی غده تیروئید اثر می گذارد. این هورمون باعث افزایش تولید هورمون های تیروئیدی T3 و T4می شود.
TSH هورمونی است که افزایش یا کاهش آن نشان دهنده بیماری های غده ی تیروئید یا هیپوفیز است. در این مقاله سعی کردیم علل افزایش و کاهش این هورمون را بررسی کنیم و به تفسیر آن در کنار هورمون های تیروئیدی T3 و T4بپردازیم.
تیروئید چگونه کار می کند؟
قبل از هر چیزی باید بدونید که غده تیروئید چطور کار می کنه. در ویدئو زیر با هم این موضوع رو بررسی می کنیم.
منبع ویدیو: www.verywellhealth.com
TSH و مقدار نرمال آن در خون
مقدار طبیعی هورمون TSH در خون بین 4/0 تا 4 MU/L می باشد. TSH بیشتر از 4 را مقدار بالای حد نرمال و کمتر از 4/0 را مقدار پایین حد نرمال این هورمون در خون در نظر می گیرند. البته باید به این نکته توجه داشت در منابع مختلف ممکن است این مقدار ها کمی بیشتر یا کمتر معرفی شود.
نکته: در منابع و مقالاتی که در خصوص TSH منتشر شده اند توصیه شده است که برای بررسی بیماری های تیروئیدی باید مقدار TSH به تنهایی چک و بررسی شود.
جدول میزان TSH بر اساس سن
دلایل افزایش TSH در خون
به طور کلی دلائل مختلفی می تواند در افزایش میزان TSH در خون نقش داشته باشند. سطح TSH توسط دو هورمون TRH و هورمون T3 و T4 .
هورمون TRH که در غده هیپوتالاموس تولید می شود و مستقیما بر روی غده هیپوفیز اثر می گذارد یکی از هورمون هایی است که باعث افزایش تولید TSH در خون می شود. و همچنین هورمون T3 و T4 که از غده تیروئید آزاد می شوند بر روی غده هیپوفیز اثر گذاشته و باعث مهار تولید TSH در این غده می شوند.
در صورتی که غده هیپوفیز به صورت مستقل شروع به افزایش تولید TSH کند، به دلیل تومورهای خوش خیم آدنوم هیپوفیز خواهد بود. و در صورتی که غده هیپوتالاموس به دلایل وجود تومور یا آدنوم پر کار شود، میزان تولید TRH و در پی آن تولید TSH افزایش خواهد یافت.
یکی دیگر از دلایل افزایش TSH کاهش خودسرانه مصرف دارو یا قطع کردن آن توسط بیمارانی است که از داروی لووتیروکسین استفاده می کنند.
اما شایع ترین دلیل افزایش TSH کم کاری تیروئید است. این نکته رو باید بدانید که پرکاری هیپوتالاموس و یا تومورهای هیپوفیز که باعث افزایش TSH می شوند بسیار نادر هستند. کاهش تولید هورمون های T4 و T3 در اثر کم کاری تیروئید باعث افزایش تولید TSH خواهد شد.
دلایل کاهش TSH در خون
در اول مقاله گفتیم که تولید TSH تحت تاثیر هورمون های هیپوتالاموس TRH و هورمون های تیروئیدی T3 و T4 است، پس اختلالات غده هیپوتالاموس و کاهش TRH و هیمنطور هورمون های تیروئیدی T3 و T4 نیز می تواند باعث کاهش تولید هورمون TSH شود.
حتی ممکن است غده هیپوفیز به دلیل تومورهای غیرعملکردی و یا در اثر اختلال در خون رسانی تخریب شده و تولید TSH کاهش یابد.
اما شایع ترین دلیل کاهش تولید TSH، پرکاری غده تیروئید است. باید بدانید که با افزایش تولید T3 و T4 تولید TSH مختل خواهد شد و مقدار آن کاهش خواهد یافت.
T4 و افزایش TSH
نرمال بودن T4: در صورتی که TSH افزایش یابد و T4 مقدار نرمالی باشد کم کاری تیروئیدی تحت بالینی (ساب کلینیکال) نامیده می شود. در این حالت TSH بین 5 تا 10 می باشد. و میزان T4 نرمال است. افرادی که به این وضعیت دچار می شوند در آینده دچار کم کاری تیروئیدی بالینی می شوند. البته TSH بیشتر از گذشته افزایش خواهد یافت و T4 نیز از حالت طبیعی کمتر می شود.
پایین بودن T4: در حالتی که TSH افزایش یابد و میزان T4 پایین باشد شخص دچار کم کاری تیروئیدی بالینی شده است و باید تحت درمان لووتیروکسین قرار گیرد.
بالا بودن T4: گفتیم که افزایش T4 باعث کاهش و سرکوب تولید TSH می شود اما در این حالت TSH افزایش یافته است و در این حالت بیمار دچار اختلال در هیپوفیز یا هیپوتالاموس شده است. (تومورهای خوش خیم هیپوفیزی)
T4 و کاهش TSH
نرمال یا بالا بودن T4: در این حالت که TSH گاهش یافته است و T4 در حالت های نرمال یا بالا باشد شخص دچار پرکاری تیروئید شده است و باید تحت درمان قرار گیرد.
پایین بودن T4: اگر TSH و T4 هر دو کاهش پیدا کنند فرد دچار اختلال در غدد هیپوتالاموس یا هیپوفیز شده اند.
سوالاتی که بیشتر پرسیده می شود
افراد مبتلا به مشکلات تیروئید باید هر 6 تا 12 ماه چک شود. البته در صورتی که تحت درمان هستید برای بررسی میزان عملکرد دارو ها در بهبود بیماری ها بهتر است زودتر TSH را چک کرد.
اگر میزان TSH همچنان پایین باشد بهتر است با مشورت پزشک دوز لووتیروکسین را کاهش دهید.
حفظ رژیم غذایی مناسب، خواب مناسب، محدود کردن استفاده از کافئین و الکل و کاهش استرس می تواند به متعادل کردن TSH به طور طبیعی کمک کند.
برای فرد بزرگسال، میزان بالاتر از 2/4 mIU/L خطرناک است و باید درمان شود.
سطح بالای TSH نشانه ای از کم کاری تیروئید می باشد، و می تواند دچار خستگی های زیاد و حساسیت به سرما و همچنین افزایش وزن شود.
کم کاری تیروئید عامل اصلی افزایش سطح TSH می باشد.
خلاصه مقاله
گفتیم که TSH یا Thyroid Stimulating Hormone هورمونی است که از بخش قدامی غده هیپوفیز تولید میشود. کاهش یا افزایش TSH رابطه مستقیمی با عملکرد غدد هیپوفیز و هیپوتالاموس دارد. و همچنین با عملکرد غده تیروئید رابطه معکوس دارد.
منابع این مقاله:
extern.ir
healthline.com
Ross DS, Ardisson LJ, Meskell MJ. Measurement of thyrotropin in clinical and subclinical hyperthyroidism using a new chemiluminescent assay. J Clin Endocrinol Metab 1989; 69:684
Spencer CA, Takeuchi M, Kazarosyan M. Current status and performance goals for serum thyrotropin (TSH) assays. Clin Chem 1996; 42:140
Caldwell G, Kellett HA, Gow SM, et al. A new strategy for thyroid function testing. Lancet 1985; 1:1117
Nicoloff JT, Spencer CA. Clinical review 12: The use and misuse of the sensitive thyrotropin assays. J Clin Endocrinol Metab 1990; 71:553
Cappola AR. The Thyrotropin Reference Range Should Be Changed in Older Patients. JAMA 2019
Vadiveloo T, Donnan PT, Murphy MJ, Leese GP. Age- and gender-specific TSH reference intervals in people with no obvious thyroid disease in Tayside, Scotland: the Thyroid Epidemiology, Audit, and Research Study (TEARS). J Clin Endocrinol Metab 2013; 98:1147
Baloch Z, Carayon P, Conte-Devolx B, et al. Laboratory medicine practice guidelines. Laboratory support for the diagnosis and monitoring of thyroid disease. Thyroid 2003; 13:3